Саломатлик туман бойлик

ЖИСМОНИЙ ФАОЛЛИКНИНГ АҲАМИЯТИ

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 30 октябрдаги "Соғлом турмуш тарзини кенг татбиқ этиш ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги ПФ-6099-сонли Фармони бўйича туманимизнинг барча давлат ва нодавлат ташкилотлари ходимлари ҳар шанба куни эрталаб "Саломатлик учун 5000 қадам" марафонларида фаол қатнашиб келмоқдалар.

"Тарбиянинг ажратиб бўлмайдиган таркиби - бу жисмоний тарбия.  Жисмоний тарбия билан мунтазам шуғулланиб турувчи киши даволанишга камдан-кам муҳтож бўлади", деб таъкидлаган Абу Али Ибн Сино бобомиз. Халқимиз азалдан жисмонан бақувват кишиларни эъзозлаб, уларга катта эътибор, ҳурмат ва ҳавас билан қараганлар. Хоразмнинг асл фарзанди, кураги ерга тегмаган курашчи Паҳлавон Маҳмуднинг жасорати ва хизмати халқ юрагидан шундай жой олганки, у халқ қаҳрамони сифатида эътироф этилиб, охирги қўним топган жойи бугун севимли зиёратгоҳга айланган. 

Ҳаёт ҳаракатдан иборат. У орқали инсон жисмонан соғлом шаклланади, такомиллашиб боради. Мунтазам ва фаол, тартибли ва оқилона жисмоний машқлар инсон саломатлигини таъминловчи соғлом турмуш тарзининг асосий омилларидан биридир. Боланинг ёши, жинси ва соғлик даражасини эътиборга олиб унга мос спорт тури танланса ҳамда мунтазам шуғуллантирилса, бу жараён унинг кундалик одати ва меъёрига айланади. Жисмонан баркамол боланинг ўқиши ва ишида унум, барака бўлади, тўйиб ухлайди, оғир ишлар ва янгиликлардан чўчимайдиган бўлади. Ўсиб келаётган ёш авлод ва катта ёшдаги кишиларнинг мунтазам ва фаол жисмоний тарбия билан шуғулланиши инсон организмида қуйидаги ижобий жараёнларга олиб келади:

- организмдаги барча моддалар алмашинуви яхшиланади;

- барча орган ва тўқималарда қон айланиши кучаяди, қон томирлари орқали организм кислород ва зарур озиқ моддалар билан таъминланиши яхшиланади, ўсиш-ривожланиш жараёни яхши кечади;

- ташқи салбий таъсирларга қарши организм жавоб реакцияси ошиб, иммунитет кучаяди;

- организм турли чиқинди моддалардан тозаланиши тез ва самарали кечади;

- организмда мавжуд бўлган айрим яллиғланиш жараёнлари  тез сўрилиб кетади;

- инсон бутун кун давомида асаб тизими мувозанатлашиб, босиқ ва мулоҳазали бўлади;

-айниқса болаларда ўқиш сифатли ва унумли бўлиб, ижодий фаолият кучаяди;

- фаоллик, ташаббускорлик, масалага журъат билан киришиш, қийинчиликлар ва оғир меҳнатдан қўрқмаслик, ўртоқлик ва  мардлик ҳиссиётлари самарали шаклланади;

- мунтазам фаол машқлар ҳар қандай ўсмирда гигиеник кўникмаларнинг шаклланишига олиб келади; 

- тери ости клетчаткаси ва ички аъзоларда холестерин ёғлар камайиб, тана соғ-лом, эпчил, чаққон бўлади, мушаклар тортилиб, қомат кўркам ва келишган бўлади ҳамда организм ёшаради;

- инсон тенгқурларига нисбатан анча ёш, кўркам, ишчан ва соғлом кўринади;

- эрталабки бадантарбия ҳар куни очиқ ҳавода ўтказилса, нимжонлик ва карахтлик йўқолади, у қулай ва оммабоплиги билан катта аҳамиятга эга. Инсонга хос эринчоқлик сабаб аксари ёшларимиз ўзлари учун фойдали бўлган жисмоний машқлар билан шуғулланиш ўрнига қимматли вақтларини уяли телефон, телевизор ва компьютер қаршисида ўтириб, турли ичимликлар ичиб "дам оладилар". Натижада 50-60 ёшда эмас, балки 30-40 ёшда камҳаракатлилик сабаб барвақт турли касалликларга чалиниб, ўз мақсадларига етолмайдилар.

Ҳар қандай мустақил давлат ўзининг    хавфсизлигини таъминлаши учун кучли армияга эга бўлмоғи керак. Биринчи галда жисмонан, руҳан ва ахлоқан баркамол йигитлар танланади. Бугун мустақил республикамиз спортини жаҳонга кўз-кўз қилаётган ватандошларимиз сафи кундан-кунга кўпаймоқда. Энг асосийси, болаларда жисмоний тарбия ва спортга меҳр уйғотиш оиладан бошланади. Болага ёшлигидан ота-онаси эрталабки гимнастиканинг аҳамиятини тўғри тушунтириши лозим. 

Ҳар бир соғлом инсоннинг кундалик ҳаётига кириши зарур бўлган ҳаракат турлари қуйидагилардир:    

Эрталабки юриш марафонлари ва гимнастика машқлари, спорт ўйинлари мусобақалари, рақс тўгараклари, йога машқлари, сузиш, ўзбек кураши, ушу, каратэ, таэквандо ва ҳоказо. 

Миллат келажаги ҳақида қайғурган Абдулла Авлоний бобомиз ҳам бола тарбияси ҳақида фикр юритиб, тарбия жараёнини уч қисмга бўлган эди: "Бадан тарбияси",  "Фикр тарбияси" ва "Ахлоқ тарбияси". Аввало баданнинг саломат ва бақувват бўлмоғи қолган икки тарбияга асос бўлувчи энг керакли нарсадир. Чунки ўқимоқ, ўрганмоқ ва ўргатмоқ учун инсонга кучли ва соғлом тана лозимдир. Кўпинча соғлом бўлмаган инсонлар кўп яхши ишларга қодир бўла олмайдилар. Соғлом фикр ва соғлом ахлоқ учун мустаҳкам ҳамда соғлом вужуд керакдир".    

С. ҚОСИМОВА,

Д. КАТТАЕВА,

туман тиббиёт бирлашмасининг аҳоли соғлом турмуш тарзини қўллаб-қувватлаш ва жисмоний

 фаоллигини ошириш бўлинмаси шифокорлари.