САВОЛ БЕРИНГ, ЖАВОБ БЕРАМИЗ

- Турмуш ўртоғим билан келишмовчиликлар сабабли бирга яшамаймиз. 2-нафар фарзандим бор. Лекин қонуний  ажрашмай туриб у шаърий никоҳ билан бошқага уйланиб олган. Фарзандларимга алимент тўлайди. Фарзандларим келажаги учун эримни уй жойидан улуш олишим мумкинми? Бунинг учун  қаерга мурожаат қилсам бўлади?

Шаҳодат ЎЛМАСОВА,

Янгиравот-2 маҳалласи.

-  Сиз ва фарзандларингизни уй-жойга нисбатан ҳуқуқлари уй-жой Кодексининг 32-моддасида мустаҳкамлаб қўйилган. 

Унга кўра, уй, квартира мулкдорнинг оила аъзолари, шунингдек у билан  доимий яшаётган фуқаролар, агар  уларни кўчириб келган пайтда ёзма равишда бошқа ҳол қайд этилмаган бўлса, уйдаги, квартирадаги хонадонлардан мулкдор билан тенг фойдаланишга ҳақлидирлар. Улар мулкдор берган турар жойга ўзларининг вояга етмаган фарзандларини кўчириб киритишга ҳақлидирлар, оиланинг бошқа аъзоларини эса, уй, квартира мулкдорнинг розилиги билангина кўчириб киритишлари мумкин. Бу шахслар уй, квартиранинг мулкдори билан оилавий муносабатлари тугаган тақдирда ҳам уларда турар жойдан фойдаланиш ҳуқуқи сақланиб қолади. Уй квартиранинг мулкдори билан унинг собиқ оила аъзолари, шунингдек у билан доимий яшаётган фуқаролар ўртасида турар жойдан фойдаланиш тартиби  тарафлар келишуви билан  белгиланади. 

Турар жой мулкдорининг оила аъзолари деб у билан доимий бирга яшаётган хотини (эри) ва уларнинг фарзандлари тан олинади. Эр-хотиннинг ота-онаси, шунингдек, муклдор билан доимий яшаётган оилани фарзанд-лари, агар илгари бу ҳуқуққа эга бўлмаган бўлсалар, фақат ўзаро келишувга биноан мулкдорнинг оила аъзолари деб тан олинишлари мумкин. 

Хусусийлаштирилган квартира ёки уй мулкдорининг вояга етган оила аъзолари ва уй жойнинг хусусийлаштирилишига розилик берган шахслар ҳам уларнинг умумий мулки бўлиши хусусийлаштирилган квартира ёки уйга нисбатан қонунда белгиланган тартибда тенг хуқуқларга эга  бўладилар ва тенг мажбуриятларни бажарадилар.

Хусусийлаштирилган квартира ёки уйни сотиш, айбошлаш, ҳадя қилиш ёки ижарага арендага бериш учун квартира ёки уй мулкдорнинг вояга етган оила аъзолари ва квартира ёки уй мулкдорининг вояга етган оила аъзолари квартира ёки уйнинг хусусийлаштирилишига розилик берган шахсларнинг розилиги  олиниши керак. Хусусийлаштирилган уй-жой мулкдорининг вояга етмаган оила аъзолари  манфа-атларини уларнинг ота-онаси, улар бўлмаган тақдирда эса васийлик ва ҳомийлик органлари ҳимоя қилади.

Хусусийлаштирилган бир квартира ёки уйда турар мулкдорлари яшай олмайдиган ҳолда, суднинг қарорига кўра мулкдорлардан бири кўчирилиб, бошқасининг зиммасига квартира ёки уйнинг тегишли қисми учун кўчирилган мулкдорга суд ишни кўриб чиққан кундаги бозор баҳосида пулини тўлаш ёки унинг умумий мулкдаги улушига  мос келадиган бошқа турар жойни  сотиб олиб бериш мажбуриятини  юклаши мумкин.

Уй ёки квартиранинг мулкдори, унинг оила аъзолари, у билан доимий яшаётган фуқаролар ва собиқ оила аъзолари ўртасидаги турар жойдан фойдаланиш ҳамда қилинган харажатлардаги улуш миқдори ҳақидаги низолар суд тартибида ҳал этилади.

Ҳозирда сиз агар фарзандларингиз билан турмуш ўртоғингиз яшаётган уйда истиқомат қилмоқчи бўлсангиз, уй-жойга  киргизиш бўйича ички ишлар органига мурожаат қилишингиз мумкин. Агар уйга эгалик қилиш ёки уй-жой билан таъминлаш даъволарингиз бўлса, суд тартибида ҳуқуқларингизни ҳимоя қилишингиз мумкин.

Саволга ҳуқуқшунос Шавкат ҚУРБОНОВ жавоб берди.