Бегона остона

Эрталабки нонуштани қилиб одатдагидек мактабга шошилдим. Қарасам, биринчи соат математика, ўқитувчимиз Турдиеванинг дарси экан.  Атайин кечикиб кирдим.
-   Қаерларда санқиб юрибсан? - деди менга ўқитувчим.
-   Ишингиз бўлмасин,- дедим мен ҳам "санқиб" сўзини кўтаролмай.
-   Нима дединг? Ўқитувчим  урмоқчи бўлди, мен шу чоқ эшикни қарсиллатиб ёпиб, далага чиқиб кетдим.       
-   Шоди-и, қайт орқангга, - бақирди Турдиева. Қайтмадим. Мен то қуёш тепага келгунича кўчада юрдим. 
Анча кунлар ўтгач,  яна мактабга келдим. Турдиева бошқа мактабга ўтиб кетибди. Охирги дарс  тугашини сабрсизлик билан кутдим ва уйга шошилаётганимда мактабнинг ним қоронғу коридорида кимгадир урилиб кетдим. Эътибор бермасдан чопиб кўчага отилдим. Кўчада ҳеч ким йўқ эди. 
Эртаси куни яна мактабга келсам, биринчи соат она тили дарси экан. Лекин, 11-"А" синф раҳбари оламдан ўтганлиги сабабли  кўпгина фан ўқитувчиларимиз таъзияга кетишибди. Орадан уч  ҳафта ўтгандан сўнг, синфимиздаги бир қиз билан - Салима билан яна уришиб қолдим. У онасини чақириб келди. Мен  Салиманинг сочидан биргина тортганимга шунча ғалва бўлади деб ўйламаган эдим. Қизнинг онаси Сора хола  менга бақира кетди. Мен қандай йиғлаб юборганимни билмай қолдим. Салимага қараганимда у кўзимга қараб илжайиб турарди. Мени худди, ток ургандай, ич-ичимдан ғазабим қайнаб кела бошлади. Салима онасига қараб:
- Мана шу етимча мени уриб, дафтарларимни йиртиб ташлади. 
Нега у  ёлғон   гапиряпти,  дугоналарининг олдида ўзини кўрсатяптими? Шу чоқ Салиманинг онаси менга ташланди. 
- Сени ўлдираман, ҳали сен... қизимга қўл кўтарадиган бўлдингми, дафтарларини йиртадиган бўлдингми? Етимча!  
Нима бўлаётганига тушунмай қолдим. Салима хо-холаб куларди. Оёқларим ўзимга бўйсунмай, тиззам қалтирарди. Аёл мени дўппосларди, оғзига келган ҳақоратни айтарди. Менинг ҳам бу маймоққа кучим етарди-ю, лекин, бутун мактабга шарманда бўлишни истамадим. Кап-катта йигит аёл киши билан тевалашиб-а?!  Миямга урган шу фикр мени синфдан ташқарига отди. Жон ҳолатда эшикдан чиқиб, кўча томонга югурдим. Синфимиз мактаб дарвозасига яқин эди. Сора  хотин ортимдан югуриб ета олмади. Мен йўлга чиқиб, бир гап айтдим.
-   Қараб тур, кўрсатаман сенга, етимликни...
Йўлда югуриб кетяпману, ортимга қараб-қараб қўяман, худди, ялмоғиз ортимдан қувиб келаётгандай, ундан фақат қочиб қутилиш мумкин дейман ичимда. Сора хотин лапанглаб,  югуролмай қолди, охири ортимдан тош отди. Ўзи етолмаган, тоши етармиди.  Шу қадар тез чопдимки, бир пасда мактабдан узоқлашиб   кетдим. Йўлда бизни кўрган одамлардан уялдим. Аста-аста секинлашдим. Хаёлимдан Салиманинг хо-хо лаб кулгани-ю, онасининг эса, қари пандага ўхшаб думалаб, тош отгани кетмасди. Мен нима айб иш қилдим? Сочидан ҳазиллашиб тортганимми? Қанчадан буён бир гапни унга айтолмайман, гапирсам уришиб қоламиз, охири ҳазиллашиб сочидан тортгандим, шунга шунчами? Сочинг бошингдан қолсин. Салима ва унинг онаси, умуман улар  ҳақидаги ўйларим   бир пасда бутунлай  тескарисига   айланди. 
Уйга кеч қайтдим. Бувим келмаган экан ҳали, ҳовли қоронғи. Шу заҳоти кимнингдир шарпаси кўрингандай бўлди. Мен жойимда туриб қолдим. Оёқ қўлим қалтираб, худди, юрагим бўғзимга келиб қолгандай туюларди. Қарасам, бувим...худога шукур-ей... Бувим мени кўриб, бир зум  тўхтаб қолган экан.
- Овқатингни ейсанми? Қорним оч-у, ейман демадим. Чунки ҳолим қолмаганди, бу аҳволимни бувим кўрмасин. Хонамга кириб, кийимимни алмаштириб тўшакка эндим.
Кунлар шундай ўтаверди. 9-синф бўлдим. Ҳали ҳам кўчадан бери келмайман:
Кунлар ўтар,
Даврим келар.
Йўл чангитиб,
Юргим келар.
Қиш ҳам ўтар,
Баҳор келар...
Лекин, Салима ва унинг онасига бўлган нафратим сира ўтиб кетмади. Салимани ҳар кўрганимда баттар аламим қўзғайдиган бўлди, ўпкамни босаман. Салимани қандайдир ўзимга яқин олар эдим. Олдинлари мактабга эриниб келсам, кейинчалик эса, мактабга Салимани кўриш учун келардим гўё. Ўрнимдан турганимдан кўзгуга қарайман. Сочимни калта қирганимдан қулоғимнинг ортидаги чандиқ яққол кўриниб  қоларди. Бу чандиқ тутдан йиқилганимдан эсдалик бўлиб қолган. Ойнадаги аксимни кўриб, хурсанд бўламан, сочимни тарайман, ҳатто кўчада кетаётганимда ҳам ўзимга бино қўйиб юраман. Дарсда Салимага қараб хаёл сураман. Танаффусда унинг ёнига боргим келар, лекин журъатим етмасди. 
Энди эса, дарсда ҳам, дарсдан кейин ҳам қандай қилиб ундан аламимни олишни ўйлайман. Дарслар тугагач Салимани уйигача зимдан кузатиб бораман ва уйимга қайтиб тушликни қилиб бўлгач, яна кўчага отланаман. Яна Салиманинг кўчасига бориб, пана-пастқамда уни кузатиб ўтираман. Уйнинг чироғи ўчгандан сўнг, ортимга қайтаман. Ойлар шундай ўтди. Салиманинг кибри ҳавоси баланд, синфдошларим орасида менинг обрўйимни тўкканидан ва мен индамай писиб кетганимдан хурсанд, ўзича ғолиб эди. Бу ғолиблик эса мени тобора  кураш майдонига чорларди. Нимадир қилишим керак эди...
Кузатувларимда Салима уйида нима ишлар қилиши, онаси қачон келиши, ҳатто ҳовлининг йўлаклари, уй эшикларигача билиб олдим. Куз ўтиб,  қиш келаётган кунларнинг бирида мен тўғри Салиманинг уйига кириб бордим. Ўйлаганимдек, уйда ҳеч ким йўқ. Қуёш ботиб бўлган. Хона эшиги шиқ этиб очилди ва мен шартта Салиманинг сочидан бураб, бир қўлим билан оғзини ёпдим: 
- Соч тортиш мана бунақа бўлади. Сен ўшанда мени етим дедингми?! Нега онангга ёлғон гапирдинг, мен сени урмагандим-ку?! 
Мен Салимани роса дўппосламоқчи эдим, лекин, олишаверганимиздан  унинг узун сочлари билагимга ўралиб, ўзи эса,   нафас ололмай қучоғимда типирчилашидан   кўнглим ғалати бўлиб кетди. Раҳмим келиб, қўйвормоқчи бўлиб тургандим, қаёқдандир яна Сора хотин пайдо бўлди. Эҳ, яна расво бўлдим. Уйда онаси бор экан-ку...Худди, синф хонасидагидек, ундан ҳам баттарроқ,  бақир-чақир бошланди. Саросимада Салимани қўйиб юбордим. Сора хотин мени ярим қадам ҳам силжитмай, маҳкам қучоқлаб, ерга босиб олди. 
- Бор, Сали, қўшниларди чақир, мелисани чақир,  уйимга ўғри кирди, ўғрини ушладим. Вой-дод! Вой-дод! 
Юрагим баттар ёрилди, қочай десам, миқ этолмайман, қари панда шу қадар кучли эди-ки... кўз олдим қоронғилашди. Салимага бақирдим:
-  Салима, мен ўғри эмасман, мелисани чақирма... чақирма... Бошимни аранг бир кўтаргандим,  Салимани кўрдим. У очиқ эшикка суяниб, сочлари тўзғиб,  бизга қараб йиғларди. Ҳар қалай қўшниларга чопмабди, мелисани ҳам чақирмаяпти...
Кампир бошимни яна ерга босди. Билагимга бир куч келди, қўлимни узатиб, типирчилаб ўрнимдан турмоқчи бўлдим. Лекин Сора хотиннинг гавдасини фил ҳам кўтаролмасди. Шу пайт қўлимга бесўнақай бир нарса илинди. Маҳкам ушлаб олдимда, тахминан кампирнинг бошини мўлжаллаб, бор кучим билан урмоқчи бўлгандим Салима келиб қўлимга ёпишди. У нарса Сора хотиннинг қўлидан тушиб кетган ёғоч дастали катта ошпичоқ экан.
  - Вой, нима қиляпсан, ойимни ўлдириб қўясанку-ку, ойижон! Салима қичқириб келиб, онасини тортқилай бошлади. 
- Бўлди, ойи, бас қилинг, Шоди мени ургани йўқ, дафтаримни ҳам йиртгани йўқ, мен ёлғон айтгандим, сочимдан тортганига жаҳлим чиқувди...
 Салима худди менинг тарафимни олаётгандай эди, устимдаги онасининг юки енгиллашди. Мен жон ҳолатда ўрнимдан туриб, эшикка отилдим, у ёқ-бу ёғимга ҳам қарамасдан уйга югурдим. Худди ортимдан ялмоғиз қувиб келаётгандай... мелисанинг мошини сигнал чалаётгандай... Уйга етиб келдим, чарчаганимдан елкамдан нафас олардим. Эшик олдидаги чироқнинг  ёруғига етмасдан,  қоронғи   йўлакда тўхтадим. Яхшиям бувим ухлаб қолган экан. Мелиса келиб қолса қочишни мўлжаллаб, тонггача қоронғи йўлакчада писиниб ўтирдим. Саҳардан сўнг, бувимга сездирмай хонамга кирдим. 
Эрталабки нонуштада нима еганимни ҳам эслолмайман. Бувим кечаси қаерда эдинг, деб минг марталар сўради-ёв, индамадим. Гапиришга ҳолим йўқ, лекин, хаёлим ҳали ҳам  Сора хотин-у,   мелисада. Мактабга бориб, Салиманинг юзига қандай қарашни, у нима дейишини, мактабда нималар бўлишини  ўйлардим. Бормасам-чи, унда баттар бўлади, барибир уйда ўтиролмайман, ундан кўра тўғри директорнинг олдига бориб, ҳамма айбимни бўйнимга оламан, ундан кейин мелисаси ҳам, Салимаси ҳам, Сора хотини ҳам билганини қилишсин. Шундай қарорга келдим. Бувим билан худди қамоққа кетаётган одамдай қучоқлашиб хайрлашдим. Бувим ҳайрон: "Болам, ақлинг кириб қолибдими", - деди ўзича тўнғиллаб.
Мактабга ҳаммадан эрта борибман. Ўзимча, мактаб ҳовлисига кирмасдан яна ўша  Салимани пойлаб турадиган  ҳар кунги жойимга боргим келди. Йўлнинг нариги четидаги тут томонга боравердим. Тавба, тушимми?  Ўнгимми? Худди, ўша жой. Мен тик туриб уни  кутадиган жойимда Салиманинг ўзи турарди. У мени кўрди. Мен унга яқин бордим. Бироз индамай бир-биримизга қараб турдик. Худди у ҳозир бир ёмон гап айтаётгандай, юрагим така-пука урарди. 
-   Мен келдим,- деди у ниҳоят кулимсираб. Унинг
кулгусидан кўнглим қуёшдек ёришиб кетди.
-   Демак... демак... келдинг?
-   Ҳа.
-   Онанг ҳам келадими? Тилим қичиди яна.
-   Йўқ, бошқа келмайди, онамни кўндирдим...Сен  борасан, кечирим сўраш учун.
-   Нега?
-   Нега эмиш, бегона остонага бостириб кирганинг учун.
Мен рози бўлдим, чунки у остона  мен учун энди бегона эмас эди. 
Яна дарс бошланди. Мен қайсарнинг эса,  негадир яна Салиманинг сочидан тортгим келаяпти...              
Дилшод РАВОНОВ,
   26-мактабнинг 9-синф ўқувчиси.
Мавзуга оид: