ОИВ/ОИТСГА ҚАРШИ КУРАШИШ БАРЧАНИНГ ИШИ

Бутун дунёда ОИВ инфекцияси кўламининг ортиб бориши, бугунги кунда касалликнинг олдини оладиган вакцинанинг ва организмдан вирусни бутунлай чиқариб юборадиган дорилар ишлаб чиқаришнинг имкони топилмаганлиги сабабли мазкур касалликни инсониятнинг бутун дунё миқёсидаги энг долзарб муаммолари қаторига киритилишига асос бўлади. ЮНЕЙДС маълумотларига кўра, бугунги кунда бутун дунёда 38,4 миллиондан ортиқ одам (1,7-2,0 млн. болалар) ОИВ инфекцияси билан яшамоқда. 2021 йилда янгидан ОИВ аниқланганлар 1,5-2,0 миллион кишини, вафот этганлар 600 минг нафарни ташкил этган. МДҲ давлатлари орасида ОИВ тарқалишининг энг юқори даражаси Россия ва Украинада кузатилмоқда. Барча мамлакатларда, шу жумладан Ўзбекистонда касаллик ОИВ юқиши юқори бўлган хавфли гуруҳлар; гиёҳванд моддаларни томир оркали қабул қилувчилар, рағбатлантириш эвазига интим алоқа қилувчи аёллар, эркак билан жинсий алоқа қилувчи эркаклар, қамалганлар ва мигрантлар орасида учрамоқда. Ўзбекистонда ОИВ инфекциясининг тарқалиш даражаси концентрлашган босқичда бўлсада, эпидемия жараёнига аёлларнинг улуши ортиб бораётганлиги, шунингдек кейинги йилларда касалликни жинсий алоқа йўли билан тарқалишининг ортиши эпидемик вазиятга ўз таъсирини кўрсатмокда. 
Вазиятнинг ўзгарганлигини ҳисобга олган ҳолда Республикамизда қатор қарорлар ва дастурлар ишлаб чиқилиб, тегишли чора-тадбирлар олиб борилмоқда.  
Бугунги кунда Республикамизда 2013 йил 23 августда қабул қилинган "Одамнинг иммунитет танқислиги вируси билан касалланишининг (ОИВ касаллигининг) олдини олиш тўғрисида"ги Қонунда ОИВ инфекцияси тарқалишига қарши курашиш соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари белгиланган: 
- мазкур фаолият тури учун масъул давлат органлари, уларнинг аниқ ваколатлари акс этган; 
- ОИВ инфекцияси тарқалишига қарши курашиш чора-тадбирларини мувофиқлаштириш бўйича Республика комиссияси    мавқеи мустаҳкамланган; 
- Республика ОИТСга қарши курашиш маркази ва унинг ҳудудий тузилмалари ваколатлари белгиланган; 
- мазкур соҳада фуқаролик жамияти   институтлари ролини кучайтириш бўйича чора-тадбирлар кўзда тутилган; 
- ОИВ инфекцияси тарқалишига қарши курашишга доир аниқ чора-тадбирлар мустаҳкамланган; 
- ОИВни юқтириб олганлар ва хавф гуруҳида бўлган шахсларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари белгиланган. 
Ўзбекистон Республикаси  Президентининг 2018 йил 22 июндаги ПҚ-3800 сонли "Одамнинг иммунитет танқислиги вируси келтириб чиқарадиган касаллик тарқалишига қарши курашиш ва шифохона ичи инфекцияларини профилактика қилиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида"ги   Қарори, Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 16 декабрдаги 11-02/341 рақамли "Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг "2030 йилга бориб ОИТС эпидемиясига   барҳам бериш" бўйича  +90+90+90   стратегияси олға сурилган бўлиб, ЮНЕЙДС   ташкилотининг ташаббусига кўра, ушбу стратегия +95+95+95 сифатида тадбиқ этилганда кутилган натижани беради. Унга кўра:
1. 95% ОИВ инфекцияли шахслар ўз мақомини билишлари керак.
2. 95% ОИВ инфекцияли шахслар махсус даволаш билан қамраб олиниши керак.
3. Махсус (ретровирусга қарши) даволанаётган беморларни 95 фоизининг қонида вирус юкламаси аниқланмайдиган даражага тушиши керак. Ушбу дастурдан кўзланган мақсад ОИВ инфекцияси тарқалишига қарши профилактик чора-тадбирларни кучайтириш, ОИВ инфекциясини онадан болага ўтишини олдини олиш, шифохона ичида тарқалишини олдини олишга ва ОИВ/ОИТСли беморга малакали тиббий хизмат кўрсатишни йўлга қўйишдан иборатдир. 
Давлатимиз томонидан ОИВ инфекциясини олдини олишга катта эътибор қаратилаётган экан, биз аввало ўзимизни, оила аъзоларимизни ушбу касалликдан ҳимоя қилмоғимиз лозим. Оилада фарзандлар тарбиясига алоҳида эътибор қаратиш, уларнинг кун мобойнида нима ишлар билан машғул бўлишларини назорат қилиш зарур. Тиббиёт ходимлари томонидан беморларга тиббий хизмат кўрсатиш вақтида ОИВ инфекциясининг олдини олишга қаратилган тартиб қоидаларга риоя қилган ҳолда маъсулият билан ёндошишлари мақсадга мувофиқдир. Ёшлар турмуш қуришларидан аввал тиббий кўрикдан ўтиши лозим, соғлом фарзанд кўришни истаган ҳар бир аёл ҳомиладорликка ўзини тайёрлаши, тиббий кўрикдан ўтиши ва ҳомиладорлик аниқлангандан сўнг яшаш жойларидаги тиббиёт муассасасида  ҳисобда туриб ОИВ инфекциясига текширилиши лозим. Узоқ вақт меҳнат миграциясида бўлган шахслар миграция даврида ўзларини бетартиб, ҳимояланмаган жинсий алоқалардан тийишлари, миграциядан қайтиб келгач ОИВга текширилиб оиласи ва фарзандларини ушбу касаллик юқишидан ҳимоя қилишлари керак.