OILA - JAMIYATNING BUGUNI VA KELAJAGI

Butun dunyoda 1994-yildan beri 15-may - "Xalqaro oila kuni" sifatida nishonlab kelinmoqda. Ushbu kunning belgilanishidan maqsad, oilaning ko'plab muammolariga jamoatchilik e'tiborini jalb qilishga qaratilgan. Har yili 15-mayda oilalardagi muammolarni odamlar, jamiyatlar va hukumatlar hal qilishi uchun qanday choralar ko'rilishi kerakligiga oid xabarlar e'lon qilinadi. Shuningdek, bu kun mustahkam oilaviy birlik jamiyat va millatlarni mustahkamlashga qanday yordam berishini namoyish qilish kuni ham hisoblanadi. Zero, oila - farzandlar tarbiya-lanadigan, xalqimizning eng muhim axloqiy-ma'naviy an'analari avloddan-avlodga o'tib kelayotgan, mehr-oqibat, hurmat va o'zaro yordamni o'rganadigan uyimizdir.      
Yuksak ma'naviyat oilaga sadoqat, mehr-oqibat garovi ekanini kundan-kunga yanada yaqqol anglaymiz. Insonning hayoti oiladan boshlanadi, bu yerda u fuqaro sifatida shakllanadi. Oila muhabbat, hurmat, hamjihatlik va mehr-muhabbat manbai bo'lib, har qanday sivili-zatsiyalashgan jamiyat barpo etiladigan narsa bo'lib, ularsiz inson yashay olmaydi. Oila jamiyatning asosiy elementi sifatida insoniy qadriyatlar, madaniyat va avlodlar tarixiy davomiyligi posboni, barqarorlik va taraqqiyot omili bo'lib kelgan va shunday bo'lib qoladi. Oila sharofati bilan davlat mustahkamlanib, taraqqiy etadi, xalq farovonligi yuksaladi. Hamma davrlarda ham mamlakat taraqqiyotiga oilaning jamiyat va davlatning unga nisbatan tutgan o'rni bilan baholangan. Har bir oila qanchalik farovon va barqaror bo'lsa, qanchalar baxtli va mehribon farzandlar dunyoga kelsa, davlatimiz shunchalik mustahkam bo'ladi, deb bejiz aytilmagan. 
Xalqaro oilalar kuni BMT Bosh Assambleyasi tomonidan 1993-yilda ta'sis etilgan. Ushbu kunning ta'sis etilishi mamlakatlar jamoatchiligi e'tiborini oilaning ko'plab muammolariga qaratishga qaratilgan. Nikoh va oilaviy munosabatlarning mohiyatini aniqlashga qaratilgan birinchi urinishlardan biri mashhur qadimgi yunon mutafakkirlari Platon va Gerodotga tegishli. Gerodot ayollar jamoasini bir qator qabilalarda ijobiy farqlovchi xususiyat sifatida qayd etgan. Platon oilani o'zgarmas boshlang'ich ijtimoiy hujayra deb hisobladi, lekin u o'zining "Ideal davlat" inshosida ijtimoiy birlikka erishish uchun xotinlar, bolalar va mulklar jamoasini joriy qilishni taklif qildi. Aflotun birinchi bo'lib sevgining paydo bo'lishiga, erkak va ayolning psixologik yaqinligiga falsafiy talqin berishga harakat qildi. Uning nazariyasida androginlar afsonasida keltirilgan "Ota-ona tanlanmagan". Ota-onalar, bobo-buvilar, xolalar va amakilar, jiyanlar - bu sizni qonuniy va qon rishtalari bilan bog'laydigan odamlardir. O'z tabiatiga ko'ra, bu rishtalar buzilmaydi va ularni hech qanday kuch sindira olmaydi. Biz qarindoshlar bilan qattiq bog'langanimizni his qilamiz va ular bilan boshqa odamlarga qaraganda boshqacha muloqot qilamiz. Ota-onalar va bolalar o'rtasidagi yaxshi munosabatlar shaxsning har tomonlama shakllanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Oilaviy an'analar bu munosabatlarni mustahkamlaydi va ularning bolalarga ta'sirini oshiradi. Oila har birimiz uchun hayotdagi eng muhim narsadir.
Oila - bu yaqin va aziz insonlar, biz sevadigan, biz g'amxo'rlik qiladigan, yaxshilik va baxt tilagan insonlar. Oilada biz muloqot qilishni, jamiyatning axloqiy me'yorlarini tushunishni, o'zimiz va atrofimizdagi dunyoni o'rganamiz. Biz sevgi, g'amxo'rlik va hurmat, mas'uliyatni oilada o'rganamiz. Oila - inson uchun muqaddas va ulug' dargoh. Inson shu dargohda tug'iladi, o'sadi, unadi, voyaga yetadi. Oilani jamiyatning kichik bir parchasiga qiyoslash mumkin. 
Darhaqiqat, xalqimiz azaldan oilani muqaddas, muborak dargoh sifatida e'zozlagan, bu qo'rg'onga zavol yetmasligi uchun bor mahoratini ishga solgan. Zero, oilani boshqarish farzandlarni xalqqa, vatanga munosib avlod qilib yetishtirish mas'uliyatli vazifadir. Afsuski ba'zan bu borada bilim, tajriba va tarbiyaning yetarli bo'lmagani tufayli ko'proq yoshlar o'rtasida ajrashish holatlari uchrab turadi. Arzimagan bahonani sabab qilib oilalar buzilib, begunoh, beg'ubor farzandlar tirik yetim bo'lib qolmoqda. Ayol oqila, fozila, jonkuyar, har narsada erning qadrini yuksak qo'yadigan bo'lsa, er bosiq, jiddiy, mehribon, farzandlari, ahli ayoliga jonkuyar bo'lishi kerak. Er-xotin o'rtasida mehr-oqibat bo'lishi kerak. Shundagina oila mustahkam qo'rg'onga aylanadi.
                                
Dilshod XOLMAMATOV,
Respublika Ma'naviyat va ma'rifat 
markazi  tuman bo'linmasi 
bosh mutaxassisi.