Шифокор маслаҳати ЮРАК ҚОН-ТОМИР КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ

Юрак қон-томир касалликлари дунё бўйлаб кенг тарқалган дард бўлиб, касалланиш бўйича биринчи ўринни эгаллайди. Юрак қон-томир касалликларига қу-йидагилар киради: 

Юрак ишемик касалликлари (стенокардия, миокард инфаркти, кардиосклероз), юрак етишмовчилиги, инфекцион эндокардит, миокардит, гипертония касаллиги, туғма ва орттирилган юрак пороклари, ревматизм ва ҳ.к.

Эркаклар бу касалликларга кўпроқ берилувчан бўладилар. Аёлларда эса 50 ёшдан кейин касалланиш хавфи ортади. Агар яқин қариндошларда 55 ёшгача  юрак етишмовчилиги касалликлари кузатилган бўлса, яқинларида ҳам шунга мойиллик мавжуд бўлади. Ачинарлиси шундаки, беморлар айни гуллаб-яшнаган навқирон ёшда, ўлишига ўзи ҳам ишонмайдиган вақтда, касалликни олдини олишга ҳаракат қилмасдан, даволаниш ва соғлом турмуш тарзи билан яшашни кейинга суриб, турмуш ташвишлари билан банд бўлиб юрган чоғларида тўсатдан вафот этадилар. Дунё бўйича энг кўп ўлим юрак қон-томир касалликлари, айниқса, юқори қон босими кризлари - гипертония касаллигининг асоратлари туфайли инфаркт ва инсульт оқибатида юз беради.

Юрак қон-томир касалликлари сабабчилари одамнинг болалигидан ангина, сурункали тонзиллит, грипп, ОРВИ ва тиш касаллиги - кариес касалликлари билан тез-тез касалланганлиги, носоғлом турмуш тарзи билан яшаганлиги, рационал овқатланмаслик, турмушда маиший шароитнинг яхши эмаслиги, спиртли ичимликлар ичиш, тамаки ва нос чекиш, камҳаракатлилик ва семизлик, ёғли ва хамирли овқатларга рўжу қўйиб маишатпа-  растлик қилиш, қанд касаллигини орттириб олиш, қон босимининг ошиши ва стресс ҳолатлар (қаттиқ ҳаяжонланиш, руҳий сиқилишлар ва турли жанжаллар) катта роль ўйнайди. 

Юрак қон-томир касалликлари белгилари қўйидагилардир:

Кўкрак қафасида енгил ёки кучли оғриқлар пайдо бўлиб туриши, унинг чап қўл, елка, бўйин ва чап курак томонга тар-қалиши, қаттиқ бош оғриши, жисмоний меҳнат пайтида тез чарчаб қолиш, нафас қисиши ва ва юракнинг ғайриоддий уриб кетиши, юз оқариб кетиб, бурун ва лабларнинг кўкимтир тусга кириши, ҳолсизлик, ҳушдан кетиб туриш, кўнгил айниши, ҳаво етишмай қайт қилиш. Кейинчалик бундай оғриқлар беморнинг тинч пайтларида ҳам юз бериши мумкин. 

Юрак қон-томир касалликларининг олдини олиш мумкин, бунинг учун:

- Аввало, инсон соғлом турмуш тарзига амал қилиши ва тиббий маданиятли бўлиши, соғлом овқатланиши ва тинч-хотиржам яшаши лозим. 

- Зарарли одатлар: тамаки, носвой чекиш, спиртли ичимликлар ичишдан онгли равишда воз кечиб, кўпроқ жисмоний ҳаракат қилиб пиёда юриш, бирор спорт тури билан шуғулланиш, тана вазнини меъёрда сақлаш учун ёғли, калорияси юқори озиқ-овқатлардан воз кечиш лозим.

- Қон босимини доимо 120/80 мм атрофида ушлаб туриш, қондаги қанд миқдорини назорат қилиб туриш, ҳар йили 2 марта чуқурлаштирилган тиббий профилактик кўриклардан ўтиб туриш, тиш ва томоқ касалликларини вақтида даволатиш даркор. Ҳомиладор аёллар ҳам соғ-лом фарзанд кўришлари учун турли юқумли касалликлардан имкон қадар ўзларини асрашлари керак.

- Инсон ўз уйи ва ишхонасида кайфиятни кўтарадиган соғлом кўркам муҳит яратиши лозим. Тез-тез хонани шамоллатиб туриш, тоза ҳавода сайр қилиш,  яхшилар суҳбатида бўлиш, ижобий инсоний хислатларга эга бўлиш, атрофидагиларга нисбатан адоват ва кек сақламаслик, кечиримли бўлиш ҳамда шифокор маслаҳатига амал қилиш юрак-қон томир касалликларини олдини олади.

М.ХОЛМЎМИНОВ,

Кўп тармоқли марказий 

поликлиника кардиологи.