ФАҚАТ ЭРКАКЛАР АЙБДОР, АЁЛЛАР ЭСА ҲАҚМИ?

Статистик маълумотларга қараганда ўтган йили мамлакатимиз бўйича 48 мингдан ортиқ оилавий ажримлар бўлган. Сир эмаски, оилавий жанжаллар оқибатида ажримлар сони борган сари ошиб бормоқда. Агар бундан бир неча йил илгари юртимизда 30 мингдан ортиқ ажримлар кузатилган бўлса, қисқа вақт ичида 50 мингтага етди. Албатта, бу ачинарли рақамлар. Айниқса, Ўзбекистондай доимо бошқа мамлакатларга оила аҳиллиги бўйича намуна бўлаётган мамлакат учун бу ачинарли ҳолдир.
Хўш, оилавий ажримларнинг асосий сабаби нимада? Нима учун оила қурганларига икки уч йил бўлсада ажралаётган ёшлар сони нега ортиб бормоқда? Кузатишлардан шу нарса маълум бўлаяптики, оилада эр ва хотин ўз бурчларини бажармаслиги туфайли ўзаро жанжаллар кўпайиб охир-оқибат ажралишга олиб келмоқда. Аччиқ бўлса ҳам ҳақиқатни айтиш керакки, айрим турмуш қурган аёлларимиз фақат фаровонликда яшашни хоҳлаб эрнинг топганига қаноат ҳосил қилмасдан ҳаёлий орзуда юриб, тезроқ яхши яшашни орзу қилиб қолишмоқда. Яқинда бир йигит билан суҳбатлашдим. Унинг айтишига қараганда хотини билан атига уч йил турмуш қурибди. Шу даврда икки нафар фарзандли бўлибди. Бироқ кейинги пайтларда эрнинг топганига қониқмаган хотини унга айтмасдан хорижга жўнабди. Болаларини эса онасига ташлаб кетган экан. Хорижда туриб ажралиш ҳақида судга мурожаат қилибди. Йигитнинг айтишига қараганда икки нафар фарзандини кўриш учун қайнонасини уйига борганда унга кўрсатишмабди. Энг ачинарлиси, хотини хорижда бошқа бировга турмушга чиқиб кетибди. Бундай мисолларни кўплаб келтириш мумкин. Яна бир эркакни таъкидлашича, уч нафар фарзанди билан ажралибди. Эркак фарзанд-ларини кўзи қиймай ажралишни истамаса ҳам хотини тинимсиз жанжал кўтариб ажралишга мажбур қилган экан. Оқибатда суд томонидан ажратилиб, эркак уч боласи учун алимент тўлашга мажбур этилибди. Боши очиқ бўлган, эрдан ажралган хотини эса эртаси куниёқ хорижга йўл олибди. Бечора эркак ишлай деса иш йўқ, боши қотган. Ҳар ойда алимент тўлашни имконияти йўқ. Шу боис ўн беш суткага қамалишга мажбур.
Шундай савол туғилади. Нега, алимент тўловларини белгилашда эр ва хотиннинг ўз бурчларини қай даражада бажаришлари муҳокама қилинмаяпти? Фақат эр айбдору, хотин эса оппоқми? Судьяларимиз ҳам масалага бир томонлама ёндашишмаяптими? Фақат аёлларни оқлаб қарор чиқариб истаса истамаса эркакларни алимент тўлашга мажбур қилишмаяптими? Ҳаётда кўряпмизки, айрим хотин-қизларимиз нима бўлса ҳам турмушга чиқиб тезда ажралиб кетишни истаб қолишмоқда. Янада очиқроқ айтадиган бўлсак, "турмуш қурдим, характеримиз тўғри келмай ажралишга мажбур бўлдим" деган гапни айтиш учун номигагина "эрга" тегишаяпти. Бундай ҳолатлар борган сари ошиб бораётганлигининг ҳар қадамда кўряпмиз. Эрдан ажралиб эркин бўлган бундай аёллар хорижга кетиб фохишалик билан шуғулланишмоқда, ёки иккинчи, учинчи хотин бўлиб ўзига тўқ, бой-бадавлат, отаси тенги кишиларга турмушга чиқишмоқда. Чунки бундай аёлларга камбағал эр эмас, кекса бўлса ҳам бойваччалар керак. Агар аҳвол шу даражада давом этадиган бўлса миллатимиз шаънига қора доғ бўлиб тушадиган ҳолатлар кўпайиб бораверади. Шу боисдан ҳам ҳурматли судьяларимиз оилавий ажримларни кўриб чиқишаётганда эр ва хотиннинг ўз бурчларини қай даражада бажараётганлигини ҳам эътибордан қочиришмаса мақсадга мувофиқ бўларди. 
Кейинги пайтларда мамлакатимизда хотин-қизларга эътибор янада кучайтирилди. Фаол бўлган хотин-қизларимиз юқори вазифаларга тайинланмоқда. Олий Мажлисдаги депутатларнинг ўттиз фоиздан ортиғини аёлларимиз ташкил этади. Бу яхши албатта. Сўнгги йилларда гендер тенглик бўйича кенг миқёсда ибратга лойиқ ишлар амалга оширилаяпти. "Аёллар дафтари"га киритилган хотин-қизларимиз давлатимиз томонидан берилган имтиёзлардан унумли фойдаланишаяпти. Бундан кўз юмиб бўлмайди. Афсуски, дилни хира қиладиган ҳолатлар ҳам яққол кўзга ташланмоқда. Айрим аёлларимиз бир ёки икки фарзандли бўлишганларидан сўнг эрдан ажралиб ёлғиз она мақомига эга бўлиб турли ташкилотларга ёрдам сўраб мурожаат қилишаётганлиги яққол кўриниб турибди. Баъзи ҳолларда эса кўчадан бола орттириб "мен ёлғиз онаман, давлат мени ва болаларимни боқишга мажбур" дея бақир-чақир қилиб ҳокимликларга, турли қабулхоналарга мурожаат қилаётган, қўпол айтганда шаллақи, маънавиятсиз, фаросатсиз аёллар ҳам кўриниб қолаяпти. Шундай экан, бундай аёлларга гарчи ўзи ёш, ишга яроқли бўлсада, ҳокимликлар томонидан моддий ёрдам берилаётганлиги сир эмас. Бунинг асосий сабаби юқоридаги сингари аёллар ўзларини жабрдийда қилиб кўрсатиб тегишли ташкилотларга мурожаат қилишади. Натижада юқори ташкилотдагилар қуйи бўғинга, аниқроғи ҳокимликларга хат жўнатиб бу оилага ёрдам беришни, тезроқ эса мурожаатни ёпишни талаб қилишади. Тепадан буйруқ олган ҳокимликлар ҳам нима қилиб бўлсада, ўша шикоятчини аризасини ёпиш билан банд бўлишади. Охир-оқибат мурожаатидан сўнг мақсадига эришган ёлғиз оналар ўз фаолиятини доимий равишда давом эттиришади. Бундай ҳолатларга чек қўйиш пайти келмадимикин? Биз қачонгача боқимандаларни боқамиз?
Хулоса қилиб айтганда бош Қомусимизда ва қонунларимизда эр ва хотин, аниқроғи эркак билан аёл тенг ҳуқуқли экан, уларга ҳам қонун нуқтаи назаридан тенг баҳо бериш керак. Демоқчи бўлганимиз, эркак айбдор бўлса, эркакни, аёл айбдор бўлса аёлни айблашимиз керак. Албатта бу гаплар қозиларимизга тегишли. Ишсиз юрган эркакка ойма-ой алимент тўла дейиш қайси мантиққа тўғри келади. Енгилтаклик, эрига хиёнат қилиб юрган, натижада эркакни ажралишига мажбур қилган аёлларни оқлашимиз керакми? Афсуски, амалиётда шундай бўлаяпти. Эҳтимол, қонунларимизни қайта кўриб чиқишимиз керакдир? Шундай эмасми, азизлар!